خودمراقبتی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو

دیابت نوع دو نوعی اختلال متابولیک مزمن است که شیوع آن در سراسر جهان به طور مداوم در حال افزایش است؛ خودمراقبتی مهم­ترین راه­کار مدیریت بیماری دیابت است.

  دیابت یک عارضه­ ی متابولیک مزمن است که با افزایش قند خون ناشی از نقص در ترشح یا عملکرد انسولین و یا هر دو تعریف و شناخته می­شود. این بیماری که منجر به عوارض متعددی مانند قطع عضو، مشکلات قلب­و­عروق، بیماری­های کلیوی، نابینایی، مشکلات دیابتی پا و ناتوانی­های طولانی­ مدت می­گردد، به­عنوان یکی از عوامل مرگ و­میر در سراسر دنیا شناخته می ­شود.

بیماری­های قلبی عروقی به­عنوان اولین عامل مرگ ­و میر در کشور و دیابت به­عنوان شایع­ترین بیماری مزمن غیرواگیر از اولویت­های اصلی برنامه ­های پیشگیری و درمانی محسوب می­شوند، دیابت شبکه ­ی درهم ­پیچیده­ای از عوامل خطرزای محیطی و ژنتیکی است که به­دلیل ویژگی­هایی نظیر زمینه ­سازی و همراهی با سایر بیماری­ها هزینه­بر و ناتوان­ کننده است. بیماری‌های قلبی عروقی، نفروپاتی، رتینوپاتی، بیماری عروق محیطی، سکته مغزی، نوروپاتی و متابولیسم از عوارض دیابت نوع دو می­باشد.

مطالعات نشان داده است که شیوع دیابت در خاورمیانه تا سال 2030 افزایش خواهد یافت. سازمان جهانی بهداشت تخمین می­زند که بیش از 346 میلیون نفر در سرار جهان مبتلا به دیابت نوع دو هستند. این تعداد بدون هیچ مداخله­ای احتمالا تا سال 2030 بیش از دو برابر خواهد شد. افزایش تعداد بیماران دیابتی، سازمان­های ارایه ­دهنده­ی مراقبت را با افزایش مشکلات مالی و کاهش تعداد ارایه ­دهندگان مراقبت روبرو کرده است. 20-15 درصد از تخت­های بیمارستان توسط بیماران مبتلا به دیابت اشغال شده است و تشخیص اینکه کدام­یک از این بیماران بیشتر به تیم متخصص و پرستار نیاز دارند، دشوار است.

مطالعات نشان داده است که در بیماری­های مزمن مداخلات شامل آموزش و مشاوره به بیماران می­تواند در جهت خودمراقبتی و خودمدیریتی بیماران تاثیر مثبت داشته باشد. آموزش بیماران برای ارتقای سطح خودمراقبتی با استفاده از راه­کارهای حمایتی، آموزشی و انگیزشی احساس می­شود که باید قابل دسترس باشند تا بتوانند بیماران را در جهت خودمراقبتی دخالت دهند. ازآنجایی­که خودمراقبتی برای بیمار دیابتی یک وظیفه ­ی مادام ­العمر محسوب می­شود، تقویت این توانایی در فرد باعث بهبود تصمیم­ گیری­هایش می­گردد. بیماران دیابتی به دلیل طولانی­ شدن دوره مراقبت و شرایط فیزیولوژیکی­ شان ممکن است به مرور زمان در برنامه ­ریزی فعالیت­های روزانه خود و انجام وظایف خود­مراقبتی نیز دچار مشکل شوند. سبک زندگی گستره­ای از فعالیت­های روزمره زندگی است و شامل عادات غذایی، خواب و استراحت، فعالیت بدنی و ورزش،  کنترل وزن و مصرف دارو می ­باشد که رعایت کردن آنها می­تواند تا حدود زیادی در پیشگیری و کنترل بیماری­های مزمن مانند دیابت موثر باشد. 

ازآنجایی­­که خودمراقبتی و توان­مندسازی افراد جامعه، یکی از بهترین استراتژی­های کنترل هزینه ­های پزشکی و مدیریت به­ موقع بیماری­های مزمن می ­باشد، باید تلاش کرد تا فرهنگ خودمراقبتی بین تمامی آحاد جمعیت نهادینه شود. استفاده از  برنامه ­ریزان برنامه­ های ارتقای سلامت در نیاز­سنجی و توسعه ­ی مداخلات سلامت توصیه می­ گردد. 

سمیراگوهری نژاد

برگرفته از مجله پیاورد سلامت